Oostenrijk
Sinds kloosterordes gesticht werden, wordt aan wijnbouw gedaan in Oostenrijk. Maar een eerste grote doorbraak komt er wanneer in 1860 de eerste school voor viticultuur en oenologie gesticht wordt in Klosterneuburg, op 18km ten noorden van Wenen.
1985 was een zwarte bladzijde voor de Oostenrijkse wijnbouw. Het aanzoeten van wijnen met ethyleenglycol (= radiatorenantivries) was een groot wijnschandaal dat in de media uitgebreid aan bod kwam. Er kwamen immers mensen om! Daardoor heeft Oostenrijk nu de strengste
wijnwetgeving ter wereld. De Oostenrijkse wijnbouwregio’s liggen alle in het oosten van het land, langs de Donau, en grenzend aan Slovakije, Hongarije, en Slovenië. Het heeft een continentaal klimaat met strenge winters en warme zomers. De koude valwinden uit de Alpen worden gecompenseerd door de zonweerkaatsing vanop de Donau naar de wijngaarden. Ook het Neusiedlermeer heeft een sterke regulerende werking. De belangrijkste druiven zijn grüner veltliner, riesling en welshriesling (= meest aangeplant) voor wit, en blaufränkisch, zweigelt en st-laurent voor rood. Oostenrijk telt 50.000ha wijngaard.
Oostenrijk heeft 4 grote subgebieden, die elk onderverdeeld zijn in de wijnregio’s van het land.
1. Neder-Oostenrijk met de regio’s Wachau, Kremstal, Kamptal, Traisental, Wagram, Weinviertel (= grootste), Carnuntum en Thermenregion. De eerste drie regio’s (ten westen van Wenen) zijn het absolute rijk van grüner veltliner en riesling. In de 5 andere staan ze ook, maar gecombineerd met andere (oude) witte rassen en de rode.
2. Burgenland met Neusiedlersee en Mittelburgenland, waar witte druiven (vaak geplukt met botrytis) staan aangeplant, maar vooral bekend om zijn rode wijnen.
3. Stiermarken met Südsteiermark (sauvignon blanc) en Weststeiermark.
4. Wenen, de enige Europese hoofdstad waar binnen de wallen sinds mensenheugnis aan wijnbouw van enige betekenis wordt gedaan. Een traditie is de “Gemischter Satz”, de aanplant van verschillende druiven door elkaar (field blends). Legendarisch zijn de “Heurigen”, wijncafé’s waar de jongste wijn (de Heurige) geschonken wordt, een dubbele betekenis dus.
Oostenrijk produceert alle wijnstijlen, van schuimwijnen, lichte witte wijnen, krachtige minerale en houtgelagerde witte wijnen tot lichtvoetige rode, krachtige tanninerijke rode wijnen en zoete wijnen tot en met eiswein.
De wijnwetgeving en –classificatie is gebaseerd op het Europese wijnrecht, met een uitgebreid controle- en kwaliteitsbewakingssysteem om herhaling van de wijnfraude van 1985 te voorkomen. Tafel- en landwijn vormen de basis. Dan is er Qualitätswein (cfr aop), en de Prädikatswijnen zoals in Duitsland. Maar de “Kabinett” is een aparte kwaliteitswijn en behoort in Oostenrijk niet tot de Prädikaten; die beginnen vanaf spätlese, auslese, beerenauslese, ausbruch en trockenbeerenauslese en dienen hier enkel voor zoete wijn.
Sinds 2016 wordt in alle Oostenrijkse wijngebieden gewerkt aan een officiële wijngaardclassificatie: “Ried” is de Oostenrijkse benaming voor het Duitse Einzellage of single vineyard en wordt vermeld op het etiket.
Net als in Duitsland bepaalt het mostgewicht de kwaliteit van de wijn. Maar de parameter hier zijn niet de graden Öchsle, maar de graden KMW (Klosterneuburger MostWaage). 1g suiker per 100g most = 1 KMW. Ruwweg komt 1 KMW overeen met 5° Öchsle. Bij voorbeeld voor de tafelwijn geldt minimum 13 KMW, voor de Kabinettwijn ligt het min op 17 KMW – maximaal 19 KMW en voor de zoete TBA en Ausbruch minstens 30 KMW.
Sinds maart 2003 werd een nieuwe geografische herkomst in het leven geroepen: de dac of Districtus Austriae Controllatus. Het is het equivalent voor de aop-status. Het garandeert hoogste kwaliteit en het origineel karakter van wijnen. Momenteel zijn er 13 regio’s met dac-status, waarvan 3 microregio’s. De toegestane druiven zijn beperkt tot grüner veltliner, weissburgunder, chardonnay en neuburger voor wit; blaufränkisch (minstens 85%) + zweigelt, pinot noir en st-laurent voor rood. De regio Wachau heeft geen dac, omdat het zijn eigen classificatie aanhoudt: Steinfeder (minstens 17 KMW) – Federspiel – Smaragd (minstens 19 KMW).
Buiten de vernoemde druiven staan ook sauvignon blanc (Südsteiermark), chardonnay (aan de Neusiedlersee zelfs met botrytis) en weissburgunder (pinot blanc) aangeplant; voor rood oa cabernet sauvignon, merlot, syrah en niet onbelangrijk pinot noir in de koelere regio’s Wachau, Kremstal en Kamptal.
Het Prädikat “ausbruch” wordt sinds 2016 nog enkel toegelaten voor het dorp Rust en met hetzelfde mostgewicht als TBA. Ruster ausbruch is legendarisch.